• Home
• Nieuws

'Ketensamenwerking kan corporaties voorbereiden op veranderend klimaat'

Geplaatst door CorporatieMedia op Monday 27 July 2015

Welke maatregelen kunnen woningcorporaties nemen om oververhitte woningen en ondergelopen kelders te voorkomen? Dr.ir. Martin Roders, adviseur bij DEMO Consultants, deed er tijdens zijn promotieonderzoek aan de Technische Universiteit Delft onderzoek naar: "Het klimaat in Nederland verandert, dat staat vast. Zoeken naar hoe je je bezit daarop kan aanpassen kan problemen in de sociale woningbouw voorkomen."

"Het aanpassen van woningen aan een veranderend klimaat, ofwel klimaatadaptatie van de woningen, was het hoofdthema van mijn onderzoek," legt Martin uit. "Mijn onderzoek was onderdeel van het grotere programma 'Kennis voor Klimaat', waarin ook naar andere onderwerpen werd gekeken zoals drinkwatervoorziening, bescherming tegen overstromingen vanuit zee en rivieren en een klimaatbestendige infrastructuur. Ik heb er destijds voor gekozen - mede door mijn achtergrond bij woningcorporatie Tiwos uit Tilburg – om mijn onderzoek op klimaatadaptatie in het stedelijk gebied te richten."

Ketensamenwerking
Om klimaatadaptatie onder de aandacht van woningcorporaties te krijgen, denkt Martin dat ketensamenwerking ontzettend belangrijk is: "Daarmee kunnen corporaties hun woningen verbeteren, zonder er nadrukkelijk zelf mee bezig te zijn."

"Corporaties hebben op dit moment last van het economisch laagtij en proberen op veel manieren kosten te besparen. Processen worden aangescherpt en aangepast, ook in het beheer en onderhoud van de woningen. Als corporaties ketensamenwerking kunnen toepassen, hebben ze minder kosten en minder kans op fouten. Wanneer een aannemer dan ook nog wordt gemotiveerd om hierbij maatregelen voor klimaatadaptatie toe te passen, snijdt het mes aan twee kanten."

"Aannemers kunnen namelijk met oplossingen komen waar een corporatie niet zo snel aan denkt," legt Martin uit. "Neem bijvoorbeeld een geïntegreerd zonnescherm dat bij een onderhoudsbeurt wordt geïnstalleerd. Een uitvalscherm dat niet alleen tegen oververhitting door de zon beschermt, maar ook degelijk is en niet zomaar kapot waait bij een stevige wind. Dan heb je minder schade, minder kosten, minder ontevreden bewoners en minder impact van de klimaatverandering."

Samenwerken met andere partijen
Volgens Martin staan woningcorporaties er bij klimaatadaptatie niet alleen voor. Naast de inbreng van aannemers kunnen ook partijen als de gemeente en het waterschap helpen: "Ze hebben namelijk allemaal hetzelfde belang: een leefbare omgeving."

"Zo is met betrekking tot overstromingen de informatievoorziening - over hoe dit voorkomen kan worden - erg belangrijk. Die taak kunnen overheden bijvoorbeeld op zich nemen. Gedreven door hun maatschappelijke verantwoordelijkheid kunnen corporaties er bij aannemers op aansturen innovatieve maatregelen te nemen. Denk hierbij aan groene daken of het beperken van verhardingsoppervlak in tuinen in verband met wateroverlast. Op die manier kost het een corporatie niet veel extra energie, maar is het comfort en de veiligheid van huurders wel beter gewaarborgd."

EMVI-benadering
Wat de beste manier van ketensamenwerking is, ligt voor Martin nog open: "Er zijn goede voorbeelden van woningcorporaties die nauw samenwerken met één aannemer, een één-op-één benadering. Dit biedt veel voordelen, aangezien je elkaar goed kent en weet wat er speelt. Maar je bent nooit honderd procent zeker dat je de juiste partij hebt, omdat de keuze vooraf al is gemaakt. Halverwege een project zou kunnen blijken dat een andere aannemer goedkoper of innovatiever zou zijn geweest. Om blijvend waarde toe te voegen moet de lat steeds een stukje hoger gelegd worden. Maar hoe hoog kan die lat komen te liggen? Wanneer is de rek eruit? En dan?"

"Bij een EMVI-benadering is vergelijking tussen aanbieders mogelijk," legt de promovendus uit, "en kunnen aannemers de beste oplossing aanbieden ten opzichte van hun concurrenten. Een corporatie kan daarmee aan haar achterban aantonen dat er voor de beste aanbieder gekozen is. Deze benadering is voor de samenwerking op de korte termijn lastiger, omdat de aannemer en corporatie elkaar moeten leren kennen, maar op de lange termijn misschien wel de beste oplossing. Een innovatieve oplossing betekent bijvoorbeeld minder kosten of meer tevreden huurders. En dat is ook heel wat waard."

Toename werkplezier
Een van de verrassende punten in het onderzoek, was de toename van het werkplezier. Volgens Martin is ketensamenwerking hier verantwoordelijk voor: "Op directieniveau wordt afgekaderd hoe het project er precies uit komt te zien, inhoudelijk en financieel. Aannemers laten zien wat de kosten zijn, en daar kan de corporatie vertrouwen uit putten. Bij onvoorziene kosten moeten ze kiezen: of minder kwaliteit voor hetzelfde bedrag of investeren voor meer kwaliteit."

"Op de bouwplaats zorgt dit voor meer werkplezier, omdat er niet om de euro’s gestreden hoeft te worden, prijzen liggen al vast. Ook voelt iedereen zich verantwoordelijker. Als een stukadoor zijn werk nog niet af heeft, kan de schilder nog geen likje verf uitdelen. Er ontstaat extra motivatie omdat je elkaar niet wilt laten zitten. Het 'wij'-gevoel wordt sterker dan het 'ik'-gevoel, waardoor er uiteindelijk sprake is van minder doorlooptijd. En dat is tenslotte belangrijk voor de huurders, die minder lang hoeven te wachten totdat een onderhoudsbeurt is afgerond."

Bestaand framework
Toch is inbrengen van klimaatadaptatie in dit samenwerkingsproces een lastige. Volgens Martin wordt de urgentie van klimaatadaptatie namelijk nog niet erkend door woningcorporaties: "Het framework om de woningen te verbeteren is er al, door bijvoorbeeld ketensamenwerking. Door de gevaren op het gebied van hitte en overstromingen te blijven herhalen, worden corporaties zich bewust van het probleem. Ook moeten ze weten dat er oplossingen zijn en dat ze er niet alleen voor staan; de gemeente, huurders en aannemers zijn ook verantwoordelijk."

"Laat een corporatie definiëren op welke manier zij haar woningen wil verbeteren, waardoor de markt met uitdagende ideeën komt om aan klimaatadaptatie te voldoen. De aannemer kan dan in de toekomst verantwoordelijk blijven voor deze verbeteringen waarbij de staat van het onderhoud voortdurend gemonitord wordt door een onafhankelijke partij," zegt Martin op basis van zijn ervaringen hiermee bij DEMO.

Niet in één dag
Het klimaat verandert geleidelijk. Het probleem van klimaatadaptatie hoeft dus niet binnen één dag opgelost te worden volgens Martin, maar hoe eerder een corporatie stappen maakt, hoe makkelijker het wordt: "Wanneer je klimaatadaptatie meeneemt in je beleid, kun je op de natuurlijke ingreepmomenten de woningen aanpassen, bijvoorbeeld als onderdeel van de onderhoudscyclus van de woningen. Ketensamenwerking is hier een goede mogelijkheid voor, en dan kost het een corporatie amper extra tijd en geld."

Bron: Johan van den Beld | CorporatieMedia - 27 juli 2015

Klik hier om de bedrijfsprofielpagina van DEMO Consultants in de CorporatieGids 2015 te bekijken.