• Home
• Nieuws

Digitale toegankelijkheid: op weg naar een inclusieve online wereld

Geplaatst door CorporatieMedia op Wednesday 30 June 2021

Iedereen kent ze: websites waar niet doorheen te komen is. Vage lettertypes, rommelige inhoud en een onlogische indeling. Het vinden van de benodigde informatie is op dit soort websites niet eenvoudig. Maar stel je nu eens voor dat je slechtziend of laaggeletterd bent. Dan kan zelfs een redelijk nette website al moeilijk te doorzoeken zijn. Precies de reden dat er regels en adviezen zijn om online zaken zoals websites, software, online documenten en social media digitaal toegankelijk te maken voor iedereen. Met of zonder beperking.

Rekening houden met beperkingen, ook online
Een rolstoeltoegankelijk toilet in een restaurant, een lift naar de eerste verdieping van een kledingwinkel en bordjes met brailletekst in een museum. Het zijn kleine aanpassingen die zorgen dat openbare plekken voor een zo breed mogelijk publiek toegankelijk zijn. Aanpassingen die we vrij normaal vinden. En al zijn er nog grote verbeterslagen te maken (maar dat is voer voor een heel andere discussie), de basis is er.

Maar hoe zit het met openbare digitale omgevingen? Een groot deel van ons leven speelt zich af in de digitale wereld. Zeker in deze tijden van corona bevinden we ons meer dan ooit op het digitale speelveld. En dus moet het ook daar toegankelijk zijn voor mensen met een beperking. Ook online zouden zij dezelfde dingen moeten kunnen doen als mensen zonder een beperking. Miljoenen Nederlanders hebben één of meerdere beperkingen. Denk bijvoorbeeld aan slechtzienden, laaggeletterden en mensen met Downsyndroom. Maar ook mensen met een tijdelijke beperking, zoals een gebroken arm, zijn gebaat bij een goede online toegankelijkheid. Kortom: alles wat je digitaal beschikbaar stelt moet goed toegankelijk zijn voor iedereen.

Maar wat is digitale toegankelijkheid? En belangrijker nog: hoe maak je jouw digitale zaken optimaal toegankelijk?

Wat is digitale toegankelijkheid?
Openbare voorzieningen moeten toegankelijk zijn voor iedereen. Dat is wat wij in Nederland vinden. Digitaal mogen we op dit vlak niet achterblijven. Met een goede digitale toegankelijkheid zorgen we ervoor dat mensen met een beperking - tijdelijk of permanent, licht of zwaar – gebruik kunnen maken van digitale dienstverlening. Of dit nu gaat om de website van een organisatie, online overheidsdocumenten of het socialmedia-kanaal van een nieuw hip concept. Digitale toegankelijkheid is belangrijk en in een sommige gevallen (bijvoorbeeld voor bedrijfs- en overheidswebsites) zelfs verplicht. Ook van leveranciers – zoals SmartDocuments – wordt steeds vaker verwacht dat zij voldoen aan de eisen van digitale toegankelijkheid, waardoor iedereen gebruik kan maken van hun product (software).

Om de digitale toegankelijkheid ook daadwerkelijk te optimaliseren zijn er eisen opgesteld. Maar waar komen die eisen vandaan en wie bepaalt ze?

Toegankelijkheidseisen voor de digitale wereld
De WCAG, wie kent het niet? Bij het ontstaan van internet in de jaren ’90 werd digitale toegankelijkheid voor iedere gebruiker als uitgangspunt genomen. In 1999 was daar de eerste standaard om dit principe ook te borgen: versie 1.0 van de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) was een feit. Een standaard die werd opgesteld door het World Wide Web Consortium (W3C). De snel veranderende digitale wereld vraagt uiteraard om regelmatige updates en op dit moment is het dan ook versie 2.1 van de WCAG waarin we de huidige eisen voor digitale toegankelijkheid terugvinden.

De vier principes van de WCAG
De richtlijnen van de WCAG zijn gebaseerd op vier principes:

• Waarneembaar: iedereen moet jouw website (en alle elementen daarop) en software kunnen ervaren en gebruiken met de zintuigen waarover zij beschikken. Geef bijvoorbeeld tekstalternatieven voor niet-tekstuele content en voorzie videocontent van ondertiteling. Maar denk ook aan het gebruik van voorleessoftware en brailleleesregels. Ook erg belangrijk: structureer je content op een logische manier.

• Bedienbaar: mensen moeten de content op jouw website en in jouw software kunnen vinden en gebruiken. De manier waarop ze dit doen zou niet mogen uitmaken. Zorg ervoor dat alles niet alleen werkt met een muis, maar ook met bijvoorbeeld een toetsenbord of joystick. Gebruik beschrijvende titels voor pagina’s en vensters en geef deze titels waar mogelijk ook de opmaak van een titel of kop mee (H1/H2). Ook belangrijk: gebruik geen knipperende inhoud (wel of geen beperking, daar worden weinig mensen blij van als je het ons vraagt).

• Begrijpelijk: zowel mensen als software moeten de inhoud van jouw website kunnen begrijpen. Dit doe je onder meer door te zorgen voor leesbare teksten met zinnen die niet te lang zijn. Ook moeten beide kunnen snappen hoe de website werkt. Maak je teksten dus goed leesbaar en begrijpelijk en geef software de mogelijkheid om de taal van een pagina te bepalen. Daarnaast moet de software foutieve invoer van gebruikers kunnen herkennen.

• Robuust: de content op jouw website moet betrouwbaar geïnterpreteerd kunnen worden door uiteenlopende webbrowsers en software. (Redelijk verouderde, huidige en verwachte browsers en hulptechnologieën meegerekend.) Maak dus gebruik van foutloze code en zorg voor maximale compatibiliteit met huidige en toekomstige browsers en andere hulpprogramma’s.

Hoe scoor jij op digitale toegankelijkheid?
Het is belangrijk om jezelf af te vragen hoe toegankelijk jouw digitale platform is. Kijk hierbij goed of je wellicht (al dan niet onbewust) bepaalde doelgroepen uitsluit. Als het gaat om digitale toegankelijkheid hanteert de WCAG drie niveaus: A, AA en AAA. Waar niveau A staat voor het minimale toegankelijkheidsniveau dat jouw digitale platform dient te hebben, is niveau AAA het hoogst haalbare. Niveau AA staat voor een goede toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid en is wettelijk verplicht voor overheidswebsites.

Digitale toegankelijkheid: waar moet je op letten?
Ok, maar dan nu concreet. Waar moet jij rekening mee houden als het gaat om jouw online zaken? Het begint al bij de bouw van een website of applicatie. Tijdens het ontwikkelproces moet je al rekening houden met digitale toegankelijkheid. Tussendoor testen is hierbij cruciaal. Digitale toegankelijkheid zit ‘m in content, maar net zo goed in de techniek. Vraag dan ook bij iedere leverancier na of zij rekening houden met deze digitale toegankelijkheid. Is jouw leverancier hier vaag over, krab je dan eens extra achter de oren. Bij SmartDocuments werken we hard om onze software digitaal toegankelijk te maken en houden. Hierbij laten we ons adviseren en controleren door een extern (onafhankelijk) bureau. Niet meer dan logisch! (Vinden wij.)

Wanneer je streeft naar optimale digitale toegankelijkheid, zorg dan altijd voor alternatieven voor mensen met een beperking. Een aantal tips uitgelicht:

• PDF-documenten

  • Afbeeldingen: voorzie ze van een alternatieve tekst & zorg voor contrast in voor- en achtergrondkleuren;

  • Tekst: bestaat deze uit koppen, paragrafen, opsommingen en dergelijke, leg deze structuur dan ook vast in het PDF-bestand;

  • Links: moeten voldoen aan alle toegankelijkheidseisen voor links;

  • Techniek: gebruik de juiste technieken om links, instructies (labels) en andere formulierelementen in het document te plaatsen;

  • Titel & bladwijzers: voorzie jouw PDF van een duidelijke titel. Een langer document voorzie je daarnaast van bladwijzers;

  • Tab- en leesvolgorde: let erop! Klopt dit niet, dan kan voorleessoftware het niet juist voorlezen;

  • Taal: geef voor het hele bestand duidelijk aan wat de taal is van de tekst.

• Navigatie

  • Zorg dat linkteksten duidelijk aangeven waar een link heen leidt (dus geen ‘klik hier’, maar ‘lees hier meer over documentcreatie van SmartDocuments’). Dit geldt ook wanneer een link verborgen zit achter een afbeelding;

  • Iedere bezoeker navigeert anders. Zorg dan ook dan pagina’s op meer dan één manier te vinden zijn;

  • Zorg voor een consequente menu-opbouw;

  • Geef bezoekers d.m.v. een zogenaamde skiplink de mogelijkheid om blokken op een pagina (bv. het navigatiemenu) over te slaan.

• Tabellen

  • Zorg voor de juiste HTML-code in tabellen. Zo maak je relaties expliciet en geef je aan welke cellen koppen zijn en welke cellen gegevens bevatten. Betreft het een ingewikkelde tabel? Bijvoorbeeld eentje met meerdere niveaus? Voeg dan eventueel code toe om verbanden duidelijk te maken (zoals het scope-attribuut en id- en headers-attributen);

  • Voorzie tabellen van een bijschrift en samenvatting (bedenk je dat niet iedere bezoeker de tabel in één keer kan overzien).

• Tekst

  • Gebruik duidelijke titels en koppen. Zo vergroot je de begrijpelijkheid van de tekst;

  • Teksten hebben een structuur, aangegeven door middel van (vetgedrukte) koppen, paragrafen en opsommingen. De info over de structuur kun je vastleggen in de HTML-code. Zo is de tekst en de structuur ervan voor iedere bezoeker toegankelijk;

  • Een woord of een zin in een andere taal? Geef het aan in de HTML-code.

• Vormgeving

  • Gebruik naast vorm en kleur ook tekst. Zo kunnen ook slechtzienden en kleurenblinden het volgen;

  • Zorg voor voldoende contrast tussen voor- en achtergrondkleuren;

  • Navigatieblokken: wees consequent in de vormgeving!

Een volledige uitleg van de eisen op het gebied van digitale toegankelijkheid lees je op de website DigiToegankelijk.

Al jouw digitale kanalen toegankelijk: een stappenplan
Digitaal toegankelijk zijn. Dat regel je niet in een dag. Het begint met kritisch kijken naar jouw kanalen. Hoe toegankelijk is jouw website en waar zitten de verbeterpunten als het gaat om je socialmedia-kanalen en mobiele apps? Als je dit helder hebt, kun je van start met het optimaliseren van jouw digitale toegankelijkheid. Wil jij in kaart brengen hoe het ervoor staat met jouw digitale toegankelijkheid en wat je verder nog kunt doen om dit te verbeteren? Volg dan het Stappenplan toegankelijke website van Digitoegankelijk.

Digitale toegankelijkheid: wie doet wat?
Het optimaliseren van jouw digitale toegankelijkheid is een inspanning die je niet alleen doet. Het is een verbeterproces waarin diverse afdelingen binnen een organisatie een rol spelen. Niet alleen het webteam, de ICT-afdeling en de communicatieafdeling zijn hiervoor verantwoordelijk. De verantwoordelijkheid voor de digitale toegankelijkheid van een bedrijf ligt bij de gehele organisatie. Van het management tot de vormgevers en van de inkopers tot de juristen. De overheid stelde een document vol praktische tips samen voor overheidsmedewerkers, verdeeld over 12 verschillende functies. Zo weet iedereen hoe hij zijn (digitale) steentje kan bijdragen.

SmartDocuments & digitale toegankelijkheid
Nu organisaties actief moeten werken aan hun digitale toegankelijkheid, verwachten zij dit ook van hun leveranciers. Leveranciers zoals SmartDocuments. Ook van ons wordt verwacht dat we voldoen aan de gestelde toegankelijkheidseisen, zodat iedereen gebruik kan maken van onze software. We timmeren dan ook hard aan de (digitale) weg om onze software voor zoveel mogelijk gebruikers toegankelijk te maken. Zo zijn we momenteel bezig onze gebruikersomgeving vanaf nul weer op te bouwen, zodat deze voldoet aan de actuele wensen en eisen zoals opgesteld in de richtlijnen van de WCAG. Dit doen we samen met een externe partij die alle ‘ins & outs’ op het gebied van digitale toegankelijkheid kent. We zijn dus hard op weg!

Bron: SmartDocuments, Foto: SmartDocuments