• Home
• Nieuws

Datalekken: herken de risico’s, voorkom schade en blijf compliant

Geplaatst door CorporatieMedia op Wednesday 26 March 2025

Het is maandagochtend. Je hebt net je eerste kop koffie ingeschonken en je probeert de week rustig te beginnen. Maar dan verschijnt er een paniekerig bericht in je inbox: vertrouwelijke klantgegevens zijn gelekt. Niemand weet hoe het is gebeurd, maar de gevolgen zijn direct voelbaar. Dit is voor elke organisatie het nachtmerriescenario van een datalek. Helaas is het voor veel organisaties slechts een kwestie van tijd voordat ze ermee te maken krijgen.

Wil je meer weten over datalekken en hoe je de schade kunt beperken?
In aflevering 26 van Hack van de Dam, onze podcastserie over cybersecurity, vertelt advocaat Reny Stark – partner bij TeekensKarstens advocaten en gespecialiseerd in IT & Privacy – dat datalekken tegenwoordig aan de orde van de dag zijn. Sinds de invoering van de AVG in 2018 is de druk om persoonsgegevens goed te beschermen alleen maar toegenomen. Toch worstelen veel bedrijven nog steeds met compliance. De vraag is niet óf je een datalek zult ervaren, maar wanneer. En als het zover is, hoe zorg je er dan voor dat de schade beperkt blijft?

Kleine fout, grote gevolgen
Als je aan een datalek denkt, stel je je misschien een hacker voor die inbreekt op je servers. Maar dat is slechts één van de vele manieren waarop een lek kan ontstaan. Een verkeerd geadresseerde e-mail met gevoelige informatie is bijvoorbeeld al voldoende om in de problemen te komen. Of wat dacht je van een verloren laptop zonder encryptie? Zelfs een kleine fout kan grote gevolgen hebben.

‘Het gaat er niet om óf je een datalek krijgt, maar hoe je ermee omgaat als het gebeurt.’

Privacy expert Reny Stark

Neem bijvoorbeeld de ransomware-aanval op de Universiteit Maastricht in 2019. Cybercriminelen versleutelden het hele IT-systeem van de universiteit, waardoor medewerkers en studenten geen toegang meer hadden tot hun bestanden. Uiteindelijk besloot de universiteit losgeld te betalen om weer toegang te krijgen. Het was een controversiële keuze, maar het laat zien hoe kwetsbaar zelfs grote organisaties kunnen zijn.

Wat maakt een datalek zo gevaarlijk?
Het gevaar van een datalek zit niet alleen in de directe schade, zoals financiële verliezen of operationele verstoringen. De juridische en reputatieschade kunnen minstens zo groot zijn. De AVG verplicht bedrijven om datalekken binnen 72 uur te melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens, maar in de praktijk gebeurt dit vaak niet. Veel bedrijven onderschatten de ernst van een incident of hopen dat het ongemerkt voorbijgaat. Dat is een riskante gok, want de boetes voor het niet naleven van de regels kunnen oplopen tot miljoenen euro’s.

Snel en adequaat handelen
Een goed voorbeeld hiervan is het incident bij Booking.com in 2021. Hackers wisten via social engineering toegang te krijgen tot klantgegevens door medewerkers van de klantenservice te manipuleren. Daardoor werden duizenden boekingsgegevens, inclusief betaalinformatie, gelekt. Booking.com meldde het incident te laat bij de Autoriteit Persoonsgegevens, wat resulteerde in een boete van € 475.000. Een harde les dat niet de hack zelf, maar juist de trage melding ervan tot een forse boete kan leiden.

‘De meldplicht is niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook een kans om vertrouwen te behouden.’

Privacy expert Reny Stark

Een datalek is niet altijd even duidelijk zichtbaar. Soms merk je het pas als klanten beginnen te klagen dat hun gegevens zijn misbruikt. Een andere keer is het een oplettende medewerker die verdachte activiteiten opmerkt. Het is belangrijk om alert te zijn op signalen, zoals ongebruikelijke netwerkactiviteit of phishingmails die gericht zijn op je medewerkers.

Daar was ook sprake van bij het datalek bij softwareleverancier Nebu in 2023. Door een beveiligingsfout kwamen klantgegevens van grote bedrijven, zoals Vodafone, Ziggo en NS, op straat te liggen. De trage communicatie over het incident zorgde voor veel negatieve media-aandacht en reputatieschade. Dat laat zien hoe belangrijk het is om snel en transparant te handelen bij een datalek.

Wat doe je als het misgaat?
Bij een datalek telt elke minuut. Hoe sneller je reageert, hoe beter je de schade kunt beperken. Stel je voor dat je ontdekt dat een onbeveiligde server gevoelige klantgegevens heeft gelekt. Wat doe je dan? Het eerste wat je moet doen, is onderzoeken wat er precies is gebeurd. Welke data is getroffen? Hoe groot is de impact? Vervolgens informeer je je security- en privacy-teams, zodat zij een impactanalyse kunnen maken.

‘Zorg dat je beveiligingsmaatregelen continu verbetert en dat je voorbereid bent op het onverwachte.’

Privacy expert Reny Stark

Als er risico’s zijn voor de betrokkenen, ben je verplicht om het datalek binnen 72 uur te melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Dit is niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook een kans om transparant te zijn en vertrouwen te behouden. Tot slot is het belangrijk om lessen te trekken uit het incident. Analyseer wat er misging en zorg ervoor dat je beveiligingsmaatregelen worden aangescherpt. Zo voorkom je dat dezelfde fout opnieuw wordt gemaakt.

Privacy als strategisch voordeel
Veel bedrijven zien privacy en compliance als een last, maar het kan ook een strategisch voordeel zijn. Klanten willen weten dat hun gegevens in goede handen zijn. Bedrijven die transparant zijn over hun databeveiliging en privacybeleid winnen vertrouwen en onderscheiden zich in de markt. Denk bijvoorbeeld aan het trainen van je medewerkers in cybersecurity-awareness. Hoewel technologische oplossingen de eerste verdedigingslinie tegen cyberaanvallen vormen, wordt die aanzienlijk versterkt door medewerkers met een scherp cybersecurity-bewustzijn. Zo creëer je een sterk schild tegen aanvallen met phishing en andere digitale bedreigingen.

‘In een wereld waar data de nieuwe valuta is, willen klanten zekerheid over hoe hun gegevens worden beschermd.’

Privacy expert Reny Stark

Daarnaast is het belangrijk om je IT-systemen up-to-date te houden en te investeren in robuuste beveiligingsoplossingen. En mocht er toch iets misgaan, zorg dan dat je een duidelijk protocol hebt om snel en effectief te reageren. Door privacy absoluut serieus te nemen, laat je zien dat je verantwoordelijkheid neemt. Dat versterkt niet alleen je beveiliging, maar ook je reputatie. En dat is misschien wel het meest waardevolle bezit van jouw bedrijf.

Databeveiliging als USP
Datalekken zijn een reëel risico voor elke organisatie, maar met de juiste aanpak kun je de schade beperken. Zorg voor een dynamisch compliancebeleid, investeer in training en wees transparant naar je klanten. Zo voorkom je niet alleen boetes en reputatieschade, maar bouw je ook aan vertrouwen. Een beter USP kun je naar mijn idee nauwelijks bedenken.

Ben je benieuwd hoe wij je kunnen helpen bij het voorkomen van datalekken en het verbeteren van je databeveiliging? Neem gerust contact met ons op. Wil je eerst meer achtergrondinformatie? Kijk/luister dan naar aflevering 26 van Hack van de Dam en mail of bel ons daarna.

Bron: Avantage, Foto: Avantage