• Home
• Nieuws

Motion10: Maatschappelijke disruptie en de AI-generatie

Geplaatst door CorporatieMedia op Thursday 24 May 2018

In een wereld die continu verandert, en waarin we steeds meer organisaties steeds mooiere innovaties zien realiseren, is het soms nuttig om een vooruitblik naar de toekomst te doen. In een serie interviews sprak Motion10 met een aantal visionairs op het gebied van data en innovatie, met als rode draad één centrale vraag: hoe ziet het werken en leven in organisaties er over tien jaar uit?

Ron Witjes is Business Lead Modern Workplace bij Motion10. Hiervoor heeft hij in de afgelopen vijfentwintig jaar in diverse management- en strategische adviesfuncties gewerkt op het snijvlak van Business en ICT. Dit steeds vanuit het adagium ‘de gebruiker centraal’.

Ik sprak met Ron over de aankomende maatschappelijke disruptie, de AI-generatie, vrijdenkers en de intermediairs tussen degenen die wel meekunnen in de digitale revolutie, en degenen die dreigen achterop te raken .

Achterblijvers
Ron: “De snelheid waarmee de dingen om ons heen veranderen, verhoogt al eeuwen. Dat gebeurt echter exponentieel. Eén van de uitdagingen van de komende jaren is: hoe houdt de mens dit bij, als individu en als groep?

Door het technologische vliegwiel dat bijna onuitputtelijk versnelt, moet zo’n 30% van de mensen straks op een andere manier zingeving gaan vinden, omdat ze niet meer mee kunnen in de snelle verandering van de wereld van werk.

Hoe zorg je dat die mensen hun betekenis en waarde voor de maatschappij blijven vinden en blijven kunnen leveren?

Ik vind het opmerkelijk, dat hier nauwelijks enige maatschappelijke en met name politieke aandacht voor en discussie over is. We denken na over doorwerken tot je 70ste, maar maken er ons niet druk om dat er straks grote delen van de bevolking niet meer deel uit kunnen uitmaken van de digitale maatschappij.”

De machine
“We hebben het nu vaak over de digitale revolutie, transformatie. Over tien jaar hebben we het denk ik over de Augmented revolutie. ‘De Machine’, die overal aanwezig is en die ons stuurt en ondersteunt. Waar wij als mensen deel uitmaken van dat systeem. Waar we samenwerken met agents, met AI, met robots.

Die robots hebben de mens  in de nabije toekomst niet meer nodig; de auto’s, broodroosters en koffiemolens spreken met elkaar, leren van elkaar, en maken maar één keer dezelfde fout. Ze zijn nooit ziek, zijn niet afhankelijk van anderen of van wat mensen vinden. Samenwerken krijgt dus een heel andere betekenis.”

Maatschappelijke disruptie
“Ondertussen zitten we straks met mensen die niet meer meedoen. Dat leidt tot een ontwrichting; niet een digitale disruptie maar een maatschappelijke disruptie, waar op dit moment weinig aandacht voor is. Of; ik zie het niet, ik hoor het niet. Een grote groep mensen kan in de toekomst niet meer mee met al het mooie, het nieuwe; zelfontplooiing.”

De AI-generatie
“Een vooruitblik op de toekomst is natuurlijk an sich heel moeilijk te doen. Ik weet dat we over tien jaar dingen bedenken waar we nu de naam of het concept niet van kennen. Dat er dingen verdwenen zijn waarvan je nu niet kunt voorstellen dat je het niet meer in je leven zal hebben.

Dat er een generatie komt die AI heeft meegekregen net als gas, water en licht.

Die het gewoon vindt om met AI-tools als Cortana te spreken, die een concertkaartje voor je bestelt zoals nu suggesties worden gedaan; ‘ik weet dat jij dat leuk vindt’. Dat er een machine is die uit zichzelf eten voor je bestelt. Die generatie komt ook organisaties binnen, binnen nu en tien jaar. Ik denk dat dat schisma – tussen de opkomende en established generaties in het bedrijfsleven – groter zal zijn dan het huidige schisma.”

“Weet je wanneer het beangstigend gaat worden? Wanneer AI zelf gaat denken. Als dat gebeurt, neemt de machine het over. Wordt de mens gereduceerd tot een middel.

Zelf denken
Wanneer kunnen we dat verwachten? Er worden nu al kunstmatige neurale netwerken gevormd, die zelf hun manier van leren ontwikkelen. Dus niet voorgeprogrammeerd door een programmeur. Op dit moment is er in Amerika al een aantal ziekenhuizen dat diagnoses stelt met behulp van AI. Een voorspelling voor de komende drie jaar, op basis van jouw genen.”

Geschiedenislessen
“Houd je dat tegen? De geschiedenis leert van niet. De geschiedenis leert dat alles wat we ooit hebben uitgevonden, wordt toegepast. En niet altijd om goed te doen; buskruit is niet bedacht om bommen te maken  Kernsplitsing is niet ontworpen om atoombommen te maken. Dat is best wel interessant. Beangstigend interessant.

Over tien jaar denk ik dat wij in het internet leven. Kijk naar de geschiedenis, naar de eerste mensen. Waarom won de homo sapiens het van de Neanderthaler? Eigenlijk door toepasbare data; kennis, informatie. Hij wist hoe hij werktuigen kon maken, en hoe hij vuur kon maken. De tweede revolutie was toen er een soort mens was die een nieuw communicatiemiddel had met elkaar, de taal. Dan gaat het om efficiënter data delen. Toen gingen we die data vastleggen op schrift om over te leveren. Later konden we het vastleggen, bewaren, en plaats- en tijdonafhankelijk delen.”

Onuitputtelijke groei?
“Eigenlijk was data dus altijd de basis van vooruitgang. Verzamelen, en beslissingen maken op basis van data. Alleen doen we nu, wat er in miljoenen jaren geëvolueerd is, in tien jaar.

We gingen met 64 Kilobyte naar de maan, hè? Op hoeveel Terabyte zitten we nu? Die groei is bijna onuitputtelijk. Niet alleen de opslag, ook de verwerkingssnelheid.

Ik zag laatst een demonstratie van Cortana, in Seattle. De ontwikkeling daarvan gaat zo snel, dat is echt indrukwekkend. Cortana kan dit verhaal beter opschrijven dan jij en ik dat samen kunnen. En haalt dan ook nog automatisch de tik- en grammaticale fouten eruit. En hij kan er nog eens heel netjes allerlei links met verwijzingen aan toevoegen, omdat ‘ie 18.000 relevante bronnen beschikbaar heeft, paraat!”

Het einde van het mensen-tijdperk
“Ik denk weleens: ‘Het internet betekent het einde van de wereld’. Wat ik daarmee bedoel is: wij worden langzamerhand gereduceerd tot data. De dominante positie die de mens honderdduizenden jaren heeft gehad, die kan weleens verdwijnen. Maar dat is iets verder weg dan de komende tien jaar. We zullen wel de eerste disruptieve dingen meemaken in de komende tien jaar. En sommige zijn we al aan het meemaken.”

Waarde toevoegen
Waar het naartoe zou moeten evolueren: Hoe neem je mensen mee in die voortdurende en steeds sneller gaande verandering? Hoe stuur je op cultuur, gedrag, en hoe zorg je dat de wereld leefbaar blijft, voor je eigen ecosysteem? Dat geldt ook voor een Zalando, Coolblue, of dit café waar we nu zitten. Maar wat dat ecosysteem precies is over tien jaar, vind ik enorm moeilijk te duiden.

Kijk naar Zalando: de helft van de service is dan al obsoleet – denk aan disrupties als 3d printing, blockchain platforms, een bezorgdrone. Je moet echt zorgen dat je ergens toegevoegd waarde levert: alleen data bij elkaar brengen is over tien jaar niet meer voldoende.

Een bedrijf als het onze moet een soort intermediair worden. Die opereert tussen die mensen of organisaties die wel mee kunnen en die, die dat niet kunnen.”

Vluchtig en virtueel samenwerken
“Ik denk dat de klassieke organisatie in de komende twee á vier jaar langzaam verdwijnt; we krijgen netwerkorganisaties of cellen, die met elkaar verbonden zijn. Meer los-vast dan dat het nu is.

Samenwerken wordt steeds meer virtueel, onpersoonlijker; vluchtiger. Misschien is dat wel het belangrijkste. Vluchtiger in de zin; vandaag met jou, morgen met Pietje. Ik geloof niet meer in het beeld zoals in Jiskefet; juffrouw Jannie, die met haar trommeltje 20 jaar naast meneer Edgar zit. Ik weet niet of dat erg is.”

Samenwerken met machines
“We moeten daarnaast gaan leren samenwerken met machines die 100.000 keer slimmer zijn dan wij. Dat is volledig nieuw. Die Tesla, die rijdt iemand dood in Californië, wat natuurlijk heel treurig is. Maar wat bijzonder is: daarna maakt ‘ie dezelfde fout nooit meer. En de andere Tesla’s maken die fout óók nooit meer.

Wat ook bijzonder is, is dat besluiten die door die machine worden genomen net zo zwaar zullen wegen als wat jij als groep of jij als individu vindt. Die machine en die data waren eerst hulpmiddelen, wat als dat dadelijk omgedraaid is? In de zorg is dat voor een deel al zo. In de rechtspraak is dat een hele grote discussie nu.

Kijk naar de auto-industrie: de robot is daar in charge, en de mensen zitten eromheen. De mensen moeten om kunnen gaan met de machine. Dan heb je ‘t dus over cultuur, over change. De mens heeft het sociale aspect wel heel erg nodig om te kunnen floreren. Een bedrijf als Motion10 wordt ook een bedrijf dat je begeleidt bij die transformatie. Alles wat ik doe, daar zit het impliciet in: cultuur, de mens voorop stellen. Het zou er intrinsiek in moeten zitten.”

Sturen op purpose
“Leiderschap gaat steeds meer groeien naar persoonlijke effectiviteit, persoonlijk leiderschap. Wat doe ik in een bedrijf? Wat voeg ik toe? Hoe faciliteer ik mensen om mij heen? We gaan dus een heel ander type leiderschap tegemoet.

We zien nu toch nog veel hiërarchisch, veel directief, toch nog heel veel sturen op input, sturen op  ‘doelstellingen’ en ‘meetbare resultaten’. En daar geloof ik niet meer in. Dat wordt straks namelijk allemaal automatisch beschikbaar.

Modern Leiderschap is volgens mij het faciliteren van een omgeving waarbij mensen tot hun recht komen, waarbij we sturen op purpose, en niet op output.”

Continue zelfreflectie
“Modern leiderschap is ook visionair denken en spiegelen. Dus elke dag in de spiegel kijken; doen we nog de goede dingen? Wat willen mijn mensen van mij, wat willen mijn klanten van mij, wat wil de omgeving van mij? Hoe kan ik daarop anticiperen? Welke impact kan ik en wil ik zelf daarin hebben? Wat is mijn aandeel hierin? Dat spiegelen zou een continu proces moeten zijn.”

Buiten de lijntjes
“Om de verandering naar het bedrijf van de toekomst succesvol te doorstaan, zal je vooral vrijdenkers nodig hebben. Mensen die buiten de lijntjes kleuren. Creatieve geesten, met empathisch vermogen, en communicatief sterk – wat begint bij luisteren, niet bij praten. Een aantal mensen hebben dat van huis uit, en die hebben zich weten te ontworstelen aan het juk – dat zijn de mensen die vroeger uit de klas gestuurd werden of vooraan zaten.

En dat is meteen de uitdaging: we selecteren, cultiveren en belonen op school én in het bedrijfsleven de middenmoot. Om zo goed en foutloos mogelijk te herhalen wat voorgekauwd wordt.

We worden vanaf de peuterschool geconditioneerd, dus het hele systeem zal om moeten. We leren kinderen niet luisteren, communiceren, reflecteren, en creatief denken. We laten ze binnen de lijntjes kleuren.”

De middenmoot
“Wij richten alles altijd in voor de middenmoot, de majority. Hadden we die majority altijd gevolgd, hoe zou de wereld er dan uitzien? Elon Musk is geen majority. Einstein, Nelson Mandela waren geen majority. Maar die hebben de mensheid vooruit geholpen. Niet de middenmoters. Ondertussen voeden wij mensen op voor de majority. Op school, in bedrijven; maakt niet uit waar.

Positieve bijdrage voorop
“Ik denk dat er een ommekeer in de maatschappij gaande is. Vanaf de jaren ‘60/’70 zijn we sterk geïndividualiseerd, en het samenkomen komt nu weer terug. Ik denk dat privé- en werk steeds meer in elkaar schuiven, met kortere banen, flexwerk, ‘Het maakt niet uit wanneer ik m’n werk doe, als ik maar m’n werk doe’; sturen op outcome en purpose; niet op output.

Dat alles zal ervoor zorgen dat bedrijven hun purpose belangrijker gaan vinden. Daarmee zal maatschappelijk verantwoord ondernemen ook belangrijker worden. Ik las onlangs dat Shell een probleem heeft: steeds minder studenten van de TUD willen meewerken aan een bedrijf waarvan de belangrijkste activiteiten te maken hebben met fossiele, niet-verantwoorde energie.

Als organisatie zal het daarom gaan in de nabije toekomst: hoe kan ik zo’n werkgever zijn die iets positiefs bijdraagt?

Als jij een organisatie wordt die organisaties helpt om te transformeren, raak je sowieso dit soort thema’s. Wat ga je toevoegen? Hoe doe je dat duurzaam? Hoe help je mensen? Ik denk dat dit soort  bedrijven zich gaan onderscheiden. En dit soort organisaties geven een enorme boost aan elkaar.

Organisaties in Nederland moeten het er überhaupt meer over gaan hebben: wat is de impact die ik wil hebben? En dan daaraan gaan werken.”

Bron: Motion10 | Foto: Motion10