Een andere kijk op woonruimteverdeling: lokaal en landelijk

Je lost er de huidige woningnood in Nederland niet mee op, maar voor woningzoekenden wordt het wel makkelijker en geeft het minder frustraties. We hebben het hier over initiatieven om op een eerlijke en transparante manier huurwoningen toe te wijzen aan woningzoekenden. Ook wel woonruimteverdeling genoemd.

Wat is het probleem?
Van oudsher heeft elke woningcorporatie zijn eigen manieren, processen en systemen om potentiële huurders te registreren, wensen in kaart te brengen en woningen toe te wijzen. Voor regio’s waar slechts één woningcorporatie actief is, is dat geen enkel probleem. De schoen wringt echter als er in één regio, gebied of stad meerdere woningcorporaties actief zijn. Voor de woningzoekende zit er dan meestal niets anders op dan zich aan te melden bij al deze corporaties. Overal opnieuw gegevens invullen. Voor de corporatie geen probleem, maar voor de zoeker veel werk.

Dan is er nog een andere situatie. Stel, je woont in Groningen en staat al meerdere jaren ingeschreven voor een huurwoning. Je vindt echter een baan in Den Bosch en moet dus gaan verhuizen. Als je wilt gaan huren, dien je je opnieuw in te schrijven (bij meerdere corporaties) maar ben je je opgebouwde aantal jaren dat je ingeschreven stond helemaal kwijt. Je begint dus helemaal onderaan. Dan kan het dus nog jaren duren voordat je in aanmerking komt. En vijf dagen per week pendelen tussen Groningen en Den Bosch is nou niet echt prettig.

Geluiden dat het anders moet
Begin 2019 pleitte De Woonbond, de belangenbehartiger van huurders voor een landelijk systeem, zodat huurders hun opgebouwde jaren als ingeschrevene, mee kunnen nemen naar een andere regio. Dat het pas nu, drie jaar later, wordt opgepakt om er iets mee te doen, zegt iets over de positie van de woningzoekenden. Daarom ook heeft de koepelorganisatie van woningcorporaties in Nederland, Aedes, de handschoen opgepakt en is samen met (op dit moment) 110 woningcorporaties in Nederland gaan kijken naar de mogelijkheden voor één systeem en bijbehorende website.

De geluiden dat het anders moet waren er al een tijdje. Dat wordt ook geïllustreerd door de Woonbond die bij monde van Marcel Trip zegt dat dit al veel eerder van de grond had moeten komen. Vooral in de huidige tijd, waar een wachttijd van zeven jaar eerder regel dan uitzondering is, is het wel noodzakelijk om aan de bel te trekken.

Hoe gaat het werken?
In het ideale geval schrijft een woningzoekende zich in op een landelijk portaal en heeft direct inzicht in een breed aanbod. Ook heeft hij inzicht in de wachttijd en kan hij op alle aangeboden woningen in het land reageren. Maar voordat dat landelijke systeem er zal zijn moeten er nog een aantal stappen gezet worden:

1. Het aanbod landelijk zichtbaar maken is de eerste stap. Wat is waar te huur?
2. Vervolgens moet het mogelijk gemaakt worden dat woningzoekenden hun opgebouwde wachttijd mee kunnen nemen naar een andere corporatie of regio.
3. Pas de derde stap is een landelijk woonruimteverdeelsysteem, waarbij inschrijven voor en reageren op woningen in het hele land via één systeem of website mogelijk is.

Voor de corporatiebranche biedt zo’n systeem ook nog eens inzichten in voorkeuren, verhuisbewegingen en landelijke trends. Fantastisch voor alle partijen dus. Dat systeem gaat er dus snel komen? Nee, helaas. Het streven is om binnen 10 jaar (!) te komen tot een landelijk systeem. Dat duurt dus nog even en het vraagt veel tijd en overleg.

Woningcorporaties aan zet?
Als het aan Hoffman Krul & Partners ligt, kun je als woningcorporatie, voordat het landelijke systeem er is, het de woningzoekenden op een regionale schaal eenvoudiger en beter te maken. Zowel in Drenthe als in Groningen heeft HKP verkenningen uitgevoerd naar de mogelijkheid voor één regionaal (provinciaal) woonruimteverdeelsysteem. Beide verkenningen kenden een positieve uitkomst: corporaties willen graag samenwerken op dit punt in het belang van de woningzoekenden. Dat geldt ook voor de betrokken huurdersorganisaties.

In Drenthe heeft dit al geleid tot een gezamenlijk Woonruimteverdeel-systeem (WRV), genaamd Thuiskompas. Voorheen had iedere corporatie haar eigen WRV-beleid en bijbehorend systeem. Maar daar kunnen de woningzoekenden nu terecht op één plek.

In Groningen is de situatie iets anders. Daar is in de stad al sprake van één systeem. De overige corporaties verdelen hun woningen nog individueel. Nadat we de verkenning naar de mogelijkheden voor een WRV voor de gehele provincie positief hadden afgesloten, hebben we vanuit HKP in 2021 samen met de huurders en alle corporaties een werkorganisatie opgezet. Dit was een volgende stap om tot een WRV voor de gehele provincie te komen. Ondanks de coronaperikelen is dat samen met de huurders en de corporaties goed gelukt.

Bij deze trajecten leggen we veel nadruk op het overleg tussen huurders en corporaties. In Groningen leidt dat tot een vorm van co-creatie waarbij iedere corporatie en huurdersorganisatie zelf kan bepalen hoe en in welke mate ze meedenken in de ontwikkeling van het WRV-systeem. Het komende jaar staat in het teken van het samen ontwikkelen van het beleid. Er ligt een mooie basis voor samenwerking. Deze is recentelijk ook nog eens vastgelegd in een intentieovereenkomst. Het zijn mooie stappen op weg naar, eerst, een regionaal systeem en uiteindelijk een landelijk WRV.

Bron: HKP, Foto: HKP