• Home
• Nieuws

Column: Participatie: een vinkje of een vonkje?

Geplaatst door CorporatieMedia op Friday 22 December 2023

Op 1 januari is het dan zo ver: na jaren vertraging treedt de Omgevingswet in werking. De wet gaat over veel: de inrichting van ons land en hoe we dat samen gaan doen. Vooral één onderwerp steekt er wat dat betreft met kop en schouders bovenuit: participatie. En dan vooral het verplicht stellen van inspraak van bewoners, omwonenden en andere belanghebbenden bij de keuzes die we samen maken over de inrichting van onze omgeving. 

Een mooie nieuwe klus voor de kersverse bewindspersonen die er straks mee aan de slag mogen. Want een goed participatieproces, dat is nog niet zo makkelijk. Participatie is namelijk altijd meer dan slechts een optelsom van individuele belangen. Het gaat erom dat we onze ruimte nog meer sámen gaan vormgeven en kijken vanuit een collectief belang. Alleen zo kan het belang van de 437.000 woningzoekenden die ons land telt meer op tafel komen. Nu wint het grasveld het nog te vaak van de flexwoningen. 

Participeren – ofwel meedoen – komt dus met een verplichting. Een verplichting om jezelf goed te verdiepen in het onderwerp. Maar vooral: over je eigen schaduw heenstappen en je openstellen voor de ander en zijn noden. Alleen dan is inspraak ook verbindend en duurzaam, en niet het zoveelste vinkje op de checklist van de beleidsmakers. 

Een prachtig voorbeeld van hoe het wèl kan, zijn de gemengd wonen projecten in onze eigen sector. Bij gemengd wonen kiezen mensen er bewust voor om samen te leven met bewoners met een uitdaging in het leven. En de bewoners geven door inspraak in het ontwerp van de panden en inrichting van de ruimte ook aan wat ze in hun woon- en leefruimte nodig hebben om goed te kunnen samenleven. Denk aan een gemeenschappelijke huiskamer, een groene tuin of ruimte voor zorg. En het werkt: de verschillende groepen helpen en verrijken elkaar en bouwen samen een plek waar het goed samenleven is. 

Maar, zoals veel moois in het leven, kent ook participatie door inspraak een keerzijde.  En de keerzijde van inspraak heet – in mooi Nederlands – ‘not in my backyard. Oftewel,  de houding van ‘prima dat we veel sociale huur bouwen en kwetsbare doelgroepen huisvesten, zolang het maar niet op dat mooie braakliggende grasveld achter mijn eigen woonblok met fraaie koophuizen is’. Die attitude komen we helaas maar al te vaak tegen. Enerzijds begrijpelijk: mensen zijn bang voor verandering, verlies van rust of woongenot. Maar veel van die angst tot verandering komt voort uit angst voor de ander. En als we dat niet doorbreken, komen we er nooit.

Vanuit onze eigen bubbel elkaar de maat blijven nemen, de deur dicht houden voor alles wat anders is: het maakt de kloof tussen verschillende mensen steeds groter. En bovendien is het een recept voor verdere vertraging van het bouwen van al die huizen voor die mensen die op zoek zijn naar een dak boven hun hoofd.

En dat terwijl er zoveel te winnen valt. Want juist de ontmoeting met de ander geeft onze buurten kracht. Participatie moet dus vooral daarom gaan: ontmoeting. Zodat we elkaar aanvullen en elkaar blijvend inspireren.  

Ik wens de beleidsmakers en uitvoerders – inclusief mezelf – veel wijsheid toe, met het inrichten van een goed participatieproces. Want inspiratie is natuurlijk niet zomaar te vangen, zeker niet in een procedure. En hoe zorgen we er voor dat het collectieve belang niet ondersneeuwt, in een tijd waarin de stem van de luide minderheid vaak luider klinkt?

Maar als het ons lukt, dan kan er iets moois ontstaan. Een model waarin we samen tot oplossingen komen en werken aan de inrichting van onze leefomgeving. 

Geen verplicht vinkje dus, maar een vonkje. Van inspiratie om bij te dragen aan goed samenleven. 

Sander Heinsman is voorzitter Raad van Bestuur Portaal

Bron: CorporatieGids Magazine, Foto: CorporatieMedia