• Home
• Nieuws

“Als je wil sturen, moet je je beperken in de richting”

Geplaatst door CorporatieMedia op Tuesday 5 September 2023

“We hebben drie zeventigjarige broers, die altijd samenwoonden op een boerderij, maar ruzie met elkaar kregen. Onder welke regeling vallen zij?” Een voorbeeld van een beleidsvraag waar onze senior adviseur Henk van Dijk ooit mee te maken kreeg. “Deze vraag is het ultieme bewijs dat kernwaarden noodzakelijk zijn als je woonruimteverdeling gaat regelen. Zeker wanneer je dat samen met anderen doet”, vertelt Henk. In dit artikel legt hij uit waarom en wat kernwaarden kunnen betekenen voor je woonruimteverdeelbeleid.

Visie
Om jullie alvast uit de spanning te verlossen: die broers vallen volgens Henk onder geen enkele regeling. Henk legt uit: “Ik geloof in het belang van strategie en visie. Je moet eerst visie hebben op volkshuisvesting. Hoe doen we het en voor wie? Dan kom je bij je waarden. En daarna pas bij je beleid. Je krijgt niet verzonnen wat voor bijzondere omstandigheden er allemaal zijn. Die ga je niet allemaal vastleggen in regels. Want de kans dat die situatie nog een keer voorkomt, is erg klein. Dus je lost zo’n situatie als met die broers op door te kijken naar je kernwaarden. Daar kan je je beleid aan toetsen. Zonder die waarden heb je geen richting.”

Aan wat voor waarden kan je denken? “Als we beginnen aan een samenwerkingstraject met corporaties, hebben we daar oefeningen voor. Ik neem dan een lijst mee met allemaal waarden. En dan gaan we samen keuzes maken. Kernwaarden kunnen natuurlijk per samenwerking verschillen. Maar vaak komen we op dezelfde uit: rechtvaardigheid, keuzevrijheid en transparantie. En eentje die ikzelf een belangrijke toevoeging vind, maar die minder vaak benoemd wordt: efficiëntie.”

Rechtvaardigheid
Volgens Henk begint woonruimteverdeling met rechtvaardigheid. Maar vindt hij dat ook meteen de moeilijkste waarde. “Wat is rechtvaardig? Als ik jonge inwoners uit een kleine kern voorrang geef bij het huren van nieuwbouwwoningen, is dat dan rechtvaardig? Aristoteles zei we behandelen het gelijke gelijk. En het ongelijke ongelijk. Maar wat maakt die jonge inwoners in die kleine kern ongelijk aan andere woningzoekenden? Je argument kan zijn omdat anders de sociale cohesie in de buurt afbrokkelt. Omdat veel starters dan wegtrekken. Is dat terecht? Daar moet je afspraken over maken met z’n allen.”

Daarnaast zegt de Nederlandse wet natuurlijk dat je mensen niet ongelijk mag behandelen. “Toch maken we bijvoorbeeld het verschil op basis van leeftijd wel in corporatiewereld. Jongerenwoningen zijn niet voor ouderen en andersom. We maken constant onderscheid als we dat terecht vinden. Belangrijk is dus dat je bepaalt wanneer je dat onderscheid terecht vindt.”

Keuzevrijheid
Henk: “Uit onderzoek blijkt dat de mogelijkheid om zelf sturing te geven voor mensen heel belangrijk is in hun keuzeproces. Als mensen zelf voor iets gekozen hebben, zijn ze vaak veel gemotiveerder. Alleen kan je pas een echte keuze maken als je goed weet waarvoor je kiest.”

Alleen is dat volgens Henk niet altijd even simpel. “Dit kan lastig zijn voor bijvoorbeeld statushouders. Of mensen die uitstromen uit GGZ-instellingen. Daardoor ontkom je er als corporatie niet aan dat je soms moet bemiddelen voor een woningzoekende of dat je een woning moet toewijzen aan iemand. “Maar waar leg je de grens? Wanneer is iemand zelfstandig genoeg om zelf een keuze te maken? En wanneer moet een corporatie hier een rol in gaan spelen? Daar moet je samen afspraken over maken.”

Transparantie
Dat er te weinig woningen beschikbaar zijn in Nederland weten we allemaal. Daarom is transparantie over je woonruimteverdeelbeleid volgens Henk heel belangrijk. “Je moet kunnen uitleggen waarom de een wel een woning krijgt en de ander niet. Daar moet je duidelijk over zijn. In het verleden ging dat weleens anders. Toen zag je dat het systeem heel fraudegevoelig was. Maar als je tegenwoordig commissaris wil worden bij een corporatie moet je allerlei toetsen doorlopen. Om misstanden te voorkomen. Je hebt een kwetsbare, machtige positie. Dat versterkt de roep om transparantie.”

Efficiëntie
Volgens Henk wordt efficiëntie minder vaak benoemd als kernwaarde bij samenwerkingsverbanden. Toch vindt hij het een belangrijke. “Het geld waar wij woonruimteverdeelbeleid mee opzetten, komt uiteindelijk van huurders. Daar moeten we heel efficiënt mee omgaan, vind ik. En als iedereen zijn eigen woonruimte moet verdelen kost dat veel meer geld, dan wanneer je het samen oppakt. Daarom is samenwerken op dit gebied heel gunstig.”

Toch heeft samenwerken ook een keerzijde. Henk: “Je ziet dat iedereen behoefte heeft om altijd meer regeltjes en uitzonderingen toe te voegen. Dat komt de efficiëntie niet ten goede. Ik houd me altijd aan een oude bestuurswijsheid: maak op incidenten geen beleid. Daar heb je je kernwaarden juist voor. Zo is het cirkeltje weer rond.”

Bron: Enserve, Foto: Enserve