De houdbaarheid van de zorg in Nederland: wat moeten woningcorporaties doen?

De Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) trekt met het rapport Kiezen voor houdbare zorg aan de noodklok. De houdbaarheid van de zorg in Nederland is volstrekt onhoudbaar. Bij ongewijzigd beleid zullen de zorgkosten, met name door vergrijzing en steeds duurder wordende behandelingen, tot 2060 verdriedubbelen. Tegelijkertijd zou een steeds groter deel van de beroepsbevolking in de zorg moeten gaan werken om aan de stijgende zorgvraag te voldoen: één op de drie in plaats van één op de zeven. Dat is niet realistisch. Dit zorgt voor een groot probleem dat iedereen in Nederland raakt of zal raken. Is er straks überhaupt nog zorg als jij of je naasten het nodig hebben? En zo ja: kunnen we dat dan nog betalen?

Woningcorporaties aan zet
Het is een maatschappelijk vraagstuk, dat vraagt om meerdere ingrepen. Een van de aanbevelingen is: “maak een brede politieke afweging over fiscale maatregelen, balans thuis-werk en gerichte werving van zorgpersoneel uit het buitenland”.

Hier zijn de woningcorporaties aan zet. Want wonen en zorg zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Al enkele jaren wordt ingezet op mantelzorg om zorgkosten te drukken en zorg op niveau te houden. In plaats van verhuizing naar bejaardenhuizen of permanente thuiszorg willen we dat de familie, vrienden en buren mantelzorg gaan verlenen als iemand zorgbehoevend wordt. Met het WRR rapport wordt duidelijk dat dit geen wens meer is, maar noodzakelijk is om de zorg op peil en betaalbaar te houden. Dat stelt andere eisen aan de woning en woonomgeving.

Hoe ziet de toekomst er uit?
De toekomst in 2040 ziet eruit zoals geschets in onderstaande afbeelding (bron: RIVM). Eerst de demografische ontwikkeling: er ontstaat een enorme toename van mensen met een zorgbehoefte en dus ook een andere woonbehoefte. Een halvering van potentiële mantelzorgers. Per 80+er zijn er, demografisch gezien, steeds minder mensen beschikbaar in de leeftijdsgroepen waartoe de meeste mantelzorgers en professionele zorgverleners behoren.

Er zijn grote gevolgen voor de volksgezondheid. Denk dan aan eenzaamheid, maar ook een verdubbeling van mensen met dementie.

En dan de gevolgen voor de zorg. We zien een verdubbeling van mensen die in een beschermde omgeving moeten wonen en zorgkosten die de pan uitrijzen. Er zijn miljarden meer nodig. Daarbij komt dat het personeelstekort alleen maar verder toeneemt.

Wat kunnen woningcorporaties hiermee? Dat begint met onderkennen van dit probleem, over oplossingen nadenken en hierover ook prestatieafspraken maken. Tot nu toe zien we hierin heel weinig van terug over dit onderwerp. In ieder geval zien we nog niet de drastische maatregelen die nodig zijn. Het voorgaande heeft grote gevolgen voor wonen, bijvoorbeeld:

• De locatie. Ouderen hebben voorzieningen in de omgeving nodig en anderen in hun omgeving die aanspraak en een helpende hand bieden.
• De woning. Denk aan indeling, grootte en of het voorbereid is voor hulpmiddelen zoals beeldzorg, zorg op afstand en geschiktheid voor rolstoelen of brancards.
• Ruimte voor ondersteunende familie, vrienden en zorgpersoneel uit het buitenland.
• Het smeden van noodzakelijke samenwerkingsverbanden om wonen en zorg integraal aan te bieden.
• Verschuiving van budgetten om aangepaste of aan te passen woningen te kunnen financieren. Bijvoorbeeld vanuit de WMO naar investeringsbudgetten van corporaties.

De huidige samenstelling van de voorraad biedt onvoldoende antwoord op deze veranderende vraag. Corporaties kijken voor dit thema nog niet ver genoeg de toekomst in.

Zijn er oplossingen?
Om oplossingen te kunnen vinden, is eerst besef van de urgentie nodig. Het gaat erom dat we kunnen inzien dat we met een groot probleem te maken hebben. Wat is er aan de hand? Wat gebeurt er als we niets doen?

Vanuit HKP helpen we je om de urgentie op alle niveaus in de organisatie te laten doordringen. Van daar uit gaan we samen op zoek naar oplossingen en naar partijen die hierbij kunnen helpen. Neem contact met ons op als je hier meer over wilt weten.

Bron: HKP, Foto: HKP